Катйол печы: Катйол — Отопление — OLX.uz – Катйол в Ташкент — OLX.uz

Катйол в Ташкент — OLX.uz

Katyol BAXSI slim Товары для строительства/ремонта » Отопление Ташкент, Мирзо-Улугбекский район 18 март

Ташкент, Юнусабадский район 17 март

katyol Бизнес и услуги » Оборудование Ташкент, Алмазарский район 15 март

Sotiladi katyol yengi Товары для строительства/ремонта » Отопление 3 500 000 сум Договорная Ташкент, Алмазарский район 14 март

900 000 сум Договорная Ташкент, Мирзо-Улугбекский район 14 март

Santexnik.Ustanovka Katyol Строительство / ремонт / уборка » Сантехника / коммуникации Ташкент, Мирабадский район 11 март

Ташкент, Юнусабадский район 10 март

Ташкент, Бектемирский район 7 март

Ташкент, Алмазарский район 6 март

Katyol Товары для строительства/ремонта » Отопление 600 000 сум Договорная Ташкент, Алмазарский район 4 март

700 000 сум Договорная Ташкент, Яшнабадский район 2 март

800 000 сум Договорная Ташкент, Учтепинский район 2 март

Katyol sotiladi Товары для строительства/ремонта » Отопление 300 000 сум Договорная Ташкент, Шайхантахурский район 1 март

Katyol titan Товары для строительства/ремонта » Отопление Ташкент, Юнусабадский район 1 март

Parli katyol Бизнес и услуги » Оборудование 800 у.е. Договорная Ташкент, Алмазарский район 22 февр.

Katyol Товары для строительства/ремонта » Отопление 50 у.е. Договорная Ташкент, Мирзо-Улугбекский район 20 февр.

Катйол печы — Строительный портал №1

Отопительные агрегаты финского промышленного концерна Tulikivi (Туликиви) пользуются популярностью у настоящих ценителей натуральных материалов. Это связано с тем, что для изготовления теплогенераторов этой марки используется финский природный камень вулканического происхождения, называемый талькомагнезитным сланцем или стеатитом. Этот материал обладает уникальными теплоаккумулирующими характеристиками, которые в 2,5 раза выше аналогичных свойств кирпича. Стеатит имеет суперплотную структуру, быстро нагревается, устойчив к агрессивным средам.

Особенности теплогенераторов Туликиви

Каминные отопительные установки Tulikivi, полностью изготовленные из стеатита, по внешнему виду напоминают кирпичные русские печи. Эти камины имеют значительный вес. Самые лёгкие экземпляры весят примерно 500 кг, более массивные – до 2 тонн.

Достоинства тальмагнезита, как материала для производства печей:

• Благодаря присутствию в печном камне талька, отопительные установки устойчивы к температурным скачкам и не обгорают на открытом огне.
• Для сохранения тепла в доме в течение целых суток достаточно протопить в течение двух часов. Поэтому расход топлива для таких печей топлива минимален.
• Тепло от таких теплогенераторов распространяется, в основном, горизонтальным инфракрасным излучением. При этом происходит равномерный прогрев всех предметов в помещении, которые затем передают тепло в окружающее пространство. Такой способ обогрева не становится причиной пересушивания воздуха  и присутствия в нём большого количества мельчайших частиц пыли. Эти вредные факторы присущи конвекционным отопительным установкам, которые не рекомендуется устанавливать в домах, в которых живут аллергики и астматики. В отличие от конвекционных печей, камины Туликиви совершенно безвредны для людей с такими заболеваниями.

Ассортимент печей-каминов Tulikivi

Ассортимент финских теплогенераторов этой марки широк и включает несколько типов каминных отопительных установок:

• Традиционные камины, работающие на дровах, выпускаются с металлическими или стеклокерамическими дверцами.
• Печи, имеющие смешанную систему обогрева. Такие камины могут работать на дровах и электричестве. Эта категория агрегатов способна обеспечить минимальное отопление помещения в период длительного отсутствия жильцов и предотвратить разрушение системы водяного отопления. В комбинированных печах-каминах электроэлементы монтируются в боковых каналах установки, а управление ими осуществляется автоматически.
• Компания Туликиви выпускает печи-камины, совмещающие две функции – отопительную и варочную.

Внимание! Отопительно-варочные теплогенераторы могут иметь оригинальную, очень удобную конструкцию. В этом варианте объединены камин со стеклокерамической дверцей, обращённый в комнату, и обычная варочная печь с духовкой, развёрнутая по отношению к камину под прямым углом или на 180°. Эти теплогенераторы оснащены общим дымоходом и прогреваются при работе хотя бы одной топки.

Общей чертой внешнего вида всех печей-каминов марки Туликиви является природный серый цвет талькомагнезита. Дизайн этих теплогенераторов безыскусен, сами агрегаты тяжеловесны, но прекрасно выполняют свою основную роль – дают тепло. Используя талькомагнезитные блоки, отопительную установку можно собрать самостоятельно.

Преимущества каминных печей Tulikivi

Финские печи-камины этой марки обладают несомненными преимуществами, обеспечивающих на рынке популярность этим теплогенераторам:

• Одна закладка дров в печи-камины Туликиви способна обеспечить комфортную температуру в доме до двух суток. Секрет такой высокой теплосберегающей способности заключается в цельнокаменной конструкции камина и уникальных качествах талькомагнезита. Утечки тепла через топочное пространство и дымоходную систему в таком теплогенераторе исключены.
• Печь этой финской марки может выполнять функцию основной отопительной установки и самостоятельно обогревать целый дом.
• Теплогенераторы Туликиви создают тёплую комфортную атмосферу в помещениях, при этом в доме сохраняется свежий воздух. Температура поверхности отопительных установок не повышается более 80°С, поэтому обжечься о них невозможно даже при прикосновении.
• Высококачественный природный камень, применяемый для изготовления финских каминных печей, при нагреве не выделяет вредные вещества, поэтому безопасен для здоровья.
• Благодаря использованию в производстве каминных печей инновационной вихревой топки «Whirl Chamber» компания Tulikivi смогла добиться рекордной (для каминов) величины КПД – 87%. Особое строение такой топки обеспечивает задержание газов, образующихся при сжигании дров, и их полное сгорание с помощью подачи вторичного воздуха. В атмосферу при этом попадает очень малое количество угарного газа.
• Срок службы теплогенераторов этой финской марки практически неограничен. А еда, приготовленная в печи с духовым шкафом, от которого постоянно отводится дым, по своим качествам не уступает пище из традиционной «русской» печи.

Следует также отметить, что талькомагнезит для печей Туликиви добывается не взрывным способом, приводящим к возникновению микротрещин, а извлекается из земли с помощью специальных пил. Однако далеко не весь добытый камень идёт в производство, а только его малая часть, прошедшая компьютерное тестирование. Применение в окончательной обработке талькомагнезитных блоков алмазных пил обеспечивает высокое качество всех элементов камина.

Source: kotel-otoplenija.ru

Печы (Барысаў) — Вікіпедыя

Ваенны гарадок Печы горада Барысава (звычайна больш вядомы як «Печы») ўяўляе сабой частку горада, дзе жывуць афіцэры беларускай арміі і знаходзяцца вайсковыя казармы 72 аб’яднанага вучэбнага цэнтра (АВЦ) узброеных сіл РБ. Пад словам «Печы» могуць мець на ўвазе, як увесь ваенны гарадок (у тым ліку жылыя дамы, грамадзянскую інфраструктуру і сярэднюю школу) так і ўласна АВЦ-72. У розны час Печы былі закрытым і адкрытым ваенным гарадком. У цяперашні час яго існаванне як ваеннага гарадка ўмоўнае, бо практычна ўся інфраструктура перададзена на баланс горада Барысава.

Практычна ўсе шматкватэрныя дамы гэтага месца адносяцца да адной вуліцы — гвардыі сяржанта Сярэбрэнікава — і хаатычна раскіданы па тэрыторыі гарадка, а прыватны сектар адносіцца да вул. Падлеснай. Аднак на тэрыторыі Пячэй ёсць вуліцы братоў Вайнрубаў і Тухачэўскага. На 2014 год колькасць дамоў па вул. Сярэбрэнікава павялічылася да 45. Пэўны час тэрыторыя ваеннага гарадка была закрытым аб’ектам аб чым сведчыць наяўнасць бетоннага плоту і кантрольна-прапускных пунктаў (якія зараз не дзейнічаюць) вакол яго тэрыторыі.

Адна з праблем даследавання гэтага ваеннага гарадка — недахоп дакладнай інфармацыі па яго гісторыі з апублікаваных манаграфій, архіўных дакументаў і спецыялізаваных артыкулаў. Пераважна пра Печы пісалі ў сувязі з вайсковым вучэбным цэнтрам ці разведшколай Абвера. Большая частка дадзеных шырокага доступу пабудавана на публікацыях успамінаў і фотаграфій сродкаў масавай інфармацыі і блогасферы.

Першыя дакументальныя ўспаміны[правіць | правіць зыходнік]

На вул. Сярэбрэнікава ёсць некалькі дамоў з пазначанымі гадамі забудовы: 1934, 1935 і 1936. Таксама афіцыйна пацверджана, што мясцовая школа (цяпер № 7 г. Барысава) была заснавана ў 1936 г. Але дакументальныя звесткі пра ваенны гарадок адносяцца да больш позняга часу:

«Загадам Наркама абароны № 0195 ад 24.08.40 г. (Мінскае кавалерыйскае) вучылішча перайменавана ў Барысаўскае кавалерыйскае вучылішча.

17.09.40 г. вучылішча загадам ЗахАВА № 11700 ад 5.08.40 г. пераведзена ў Нова-Барысаў, у ваенны гарадок Печы. З 14.02.41 г. згодна загаду НКА № 060 перафарміруецца ў бранятанкавае вучылішча^[1]».

Падчас Вялікай Айчыннай вайны Печы ўзгадваюцца ў сувязі з дзейнасцю на тэрыторыі гарадка школы Абвера «Сатурн», якая рыхтавала дыверсантаў для савецкага тыла.

Пасляваенныя крыніцы амаль нічога не сведчаць пра ваенны гарадок Печы за выключэннем асобных салдацкіх успамінаў. Але не менш чым адна праца даследчыка ВАВ і крымінальнай гісторыі Беларусі А. Цісецкага прысвечана ўдзелу Печынскага гарнізона ў барацьбе з пасляваенным бандытызмам у Барысаве і яго ваколіцах у 1947-50 гг^[2].

1920-70-я гг. ва ўспамінах мясцовага гісторыка У. Іванова[правіць | правіць зыходнік]

Гісторык СШ № 7 і загадчык школьнага музея 6-й стралковай гвардзейскай дывізіі Уладзімір Іваноў, грунтуючыся на ўласных успамінах і тым, што яму паведаміў яго бацька Валянцін Іваноў, старажыл гарадка, двойчы паведамляў пра гісторыю ваеннага гарадка наступнае:

«1928-29 гг. недалёк ад цяперашніх Пячэй, дакладней у раёне Зялёнага гарадка, з’явіліся першыя вайсковыя часткі Чырвонай Арміі. На беразе ракі Пліса стаяла вёска Печы (ад яе засталіся цяпер толькі фундаменты дамоў) Ад назвы вёскі ўзнікла паштовае аддзяленне, якім карысталіся вайскоўцы — „п/а Печы“.

У 1934-36 гг. на тэрыторыі сучасных Пячэй пачалася гарадская забудова пад патрэбы пераехаўшай сюды 19-й кавалерыйскай дывізіі. Пасля аперацыі па далучэнню Заходняй Беларусі да СССР у верасні 1939 г. 19-я дывізія была пераведзена ў З. Беларусь, а на яе месца пераехала кавалерыйскае вучылішча. У 1940 г. гэта вучылішча пераўтварылі ў танкавае (начальнік — ген. Обухаў, а з 1941 г — ген. Сусайкоў).

У ліпені 1941 г. выкладчыкі і навучэнцы вучылішча тры дні абаранялі ад Вермахта падыход да Барысава, і потым адступілі на ўсход. (Пры гэтым іх сем’і ўжо вывезлі ў эвакуацыю).

У Пячах падчас акупацыі стаяў моцны нямецкі гарнізон і знаходзіўся адзін з карпусоў разведшколы „Сатурн“ Абвера. Мясоцвае насельніцтва добра ставілася да немцаў, некаторыя сяляне насілі ў гарнізон малако.

Пасля таго як вярнулася савецкая ўлада, у 1945-47 гг. у Пячах стаяла стралковая дывізія генерала Хрусталёва. Многія будынкі былі ў руінах і афіцэры жылі ў вывезеных з Германіі часовых бараках.

Галоўны праезд будучай вуліцы Сярэбрэнікава масцілі аэрадромнымі плітамі, якія прывозілі на армейскіх „студэбекерах“. Пазней паверх тых пліт паклалі асфальт.

У 1950-х гг. гарадок абнеслі драўляным плотам, які ў 1970-х замянілі бетонным.

Да 1972 ці 1973 г у пасёлак хадзіў барысаўскі аўтобус № 10. Ён спыняўся на кожным КПП гарадка і на ім ездзілі на работу афіцэры. Потым прыпынак аўтобуса вынеслі за прыкладна 100 м ад цэнтральнага КПП (ён і цяпер там), і праезд транспартных сродкаў у гарадок стаў магчымы па спецыяльным дазволам.

Прыкладна ў 1974 г. назва „п/а Печы“ змянілася вуліцай Сярэбрэнікава. Але тэрмін „ДАС“ — дом афіцэраў саставу, — якім адрознівалі многакватэрныя дамы ад прыватных хат, так і захаваўся на многія дзясяцігоддзі^[3][4]».

1980-я −2010-я гг.[правіць | правіць зыходнік]

За азначаны перыяд ідзе працэс паступовай дэмілітарызацыі гарадка. У канцы 1980-х гарадок меў праблемы з вывазам смецця і пастаўкай харчавання, але ў 1990-я гг. гэтыя праблемы былі вырашаны^[5]. У гэты ж час дазволі свабодны доступ аўтаранспарту ў гарадок. У 2000-х пайшла актыўная дэмілітарызацыя: засяленне новых дамоў грамадзянскымі грамадзянамі, перадача пэўных гандлёвых аб’ектаў камерцыйным структурам, паступовая ліквідацыя інжынернай паласы на тэрыторыі гарадка і пераўтварэнне Дома афіцэраў у Печынскі дом культуры^[6].

з 1996 г. дзейнічае праваслаўны прыход; у 2000-х за плотам у 50 м ад цэнтральнага КПП была пабудавана праваслаўная царква ў гонар Дзмітрыя Данскога, якая дзейнічае з 2006 г^[7][8][9].

На выбарах у мясцовыя саветы дэпутатаў 26-га склікання ў красавіку 2010 года адным з кандыдатаў быў начальнік 72-га АВЦ Валерый Гнілазуб^[10], якому супрацьстаяла кандыдатка ад кампаніі «Гавары праўду» Тамара Каважэнка. Ёсць звесткі, што на закрытых участках у вайсковых часцях 72-га АВЦ Гнілазуб, паводле афіцыйных даных, атрымаў практычна стопрацэнтную перамогу, але на грамадзянскіх участках большасць галасоў была ў кандыдата ад «Гавары праўду». У выніку, перамогу на выбарах атрымаў Валерый Гнілазуб^[11].

У 2013 г. жыхары гарадка складалі скаргу ўладам горада Барысава ў сувязі з парушэннямі, якія мелі месца падчас будаўніцтва на тэрыторыі Пячэй і якія былі апісаны на рэсурсах Інтэрнэту^[12][13]. У адказ на скаргі чыноўнікі горада сустрэліся з печынскімі актывістамі ў мясцовым доме культуры і выслухалі іх прапановы^[14]. Падобная сустрэча была і ў адказ на масавыя скаргі жыхароў гарадка на праблемы з атапленнем шматкватэрных дамоў і стыхійны мітынг у 2003 г^[15].

У 2014 г.злева ад стэлы з зоркай на ўваходзе ў гарадок паставілі бюст сяржанту Сярэбрэнікаву, у гонар якога раней назвалі вуліцу. Саму стэлу з зоркай перафарбавалі ў верасні 2014 г[3].

У 2017-2018 гг. розныя СМІ Беларусі сталі пісаць пра Печы ў сувязі з расследаваннем смерці салдата тэрміновай службы Аляксандра Коржыча ў АВЦ-72^[16][17][18]. Гэта быў далёка не першы, але адзін з самых рэзанансных выпадкаў гібелі вайскоўца ў Пячах.

Ваенны гарадок Печы мае свае славутасці. Сярод іх — некалькі ваенных помнікаў, частка з якіях знаходзіцца ў аварыйным стане^[19]. Таксама на тэрыторыі гарадка захаваліся некалькіх жылых дамоў-«сталінак», пабудаваных у 1934-36 гг. Але найбольшую адметнасць уяўляюць СШ № 7, праваслаўны храм ім. Дзмітрыя Данскога і Дом культуры. У 1990-91 гг. выдавалася газета «Печинские новости».

Дом культуры і школа Абвера «Сатурн»[правіць | правіць зыходнік]

Будынак Печынскага дома культуры ўзвялі ў 1937 г. Ёсць неправераныя звесткі, што падчас нямецкай акупацыі там была рэзідэнцыя нямецкай разведшколы «Сатурн^[20]». Тым не меньш, факт знаходжання нямецкай разведшколы ў Пячах пацверджаны дакументальна:

«У ваенным гарадку Печы Барысаўскага раёна размешчана школа нямецкіх разведвальных органаў, якая рэгулярна кожныя 2-3 месяцы выпускае шпіёнаў у наш савецкі тыл, партызанскія атрады і брыгады.

Школа мае 2 аддзяленні: радыстаў і разведчыкаў.

Матэрыяламі следства па справе Каленчанкі Фёдара Лявонцьевіча, які скончыў гэту школу, устаноўлена, што нач. гэтай школы з’яўляецца капітан Утаў, нач. бюро дакументацыі — рускі палкоўнік Пятроў, выкладчыкі — ст. лейтэнант Лебядзеў Мікалай Пятровіч, астатнія — немцы.

Паводле даным агентуры выяўлена, што прыкладна ў снежні 1943 г. ці студзені 1944 г. чакаецца выпуск 250 шпіёнаў, якія павінны быць засланы ў партызанскія атрады БССР^[21]».

Падобныя звесткі прыводзяцца ў спецыялізаваным артыкуле пра нямецкія разведвальныя школы часоў ВАВ:

«Барысаўская школа была арганізавана ў жніўні 1941 г. Абверкамандай-103 і першы час размяшчалася ў вёсцы Печы, у былым ваенным гарадку (6 км на поўдзень ад г. Барысава па дарозе на Мінск). Узначальваў школу капітан Юнг, затым капітан Ганс Утгофф. Сярод выкладчыкаў школы значыліся: унтэр-афіцэр Піч, эстонец, інструктар па радыёсправе, былы ваенны інжынер 1-га рангу Чырвонай Арміі І. І. Мацюшын — выкладчык радыёсправы, былы ваенны пагранічных войскаў Н. П. Лонкін — выкладчык агентурнай разведкі, А. Д. Казлоў — выкладчык разведкі, былы лейтэнант Чырвонай Арміі Сімавін, былы палкоўнік Чырвонай Арміі Д. З. Шынкарэнка і інш.

У лютым 1942 года школа была пераведзена ў вёску Катынь (23 км на захад ад Смаленска).

У мястэчку Печы было пакінута падрыхтоўчае аддзяленне, дзе агентура праходзіла праверку і папярэднюю падрыхтоўку, а потым накіроўвалася ў Катынь, для навучання разведсправе (у красавіку 1943 г. школа была пераведзена назад у Печы). Пры залічэнні ў школу кожнаму „вучню“ прысвойвалася мянушка. Катэгарычна забаранялася называць сваё прозвішча і распытваць пра гэта іншых.

Школа рыхтавала агентаў-разведчыкаў і радыстаў. У ёй адначасова навучалася каля 150 чалавек, з іх 50-60 радыстаў. Тэрмін навучання разведчыкаў складаў 1-2 месяцы, радыстаў — 2-4 месяцы.

Падрыхтаваныя агенты перакідваліся ў тыл Чырвонай Арміі па 2-3 чалавекі (адзін радыст) і ў адзіночку, галоўным чынам на цэнтральных участках фронту, а таксама ў Маскоўскую, Калінінскую, Разанскую і Тульскую вобласці. Частка агентаў мела заданне прабрацца ў Маскву і застацца там.

Акрамя таго, навучаныя ў школе агенты засылаліся ў партызанскія атрады для выяўлення іх дыслакацыі і месцазнаходжання баз.

Перакідка ажыццяўлялася самалётамі з мінскага аэрадрома і пешым парадкам з населеных пунктаў Петрыкаў, Магілёў, Пінск, Лунінец.

У верасні 1943 года школа была эвакуіравана на тэрыторыю Усходняй Прусіі ў вёску Розенштейн (100 км на поўдзень ад Кенігсберга) і размясцілася ў бараках былога лагера французскіх ваеннапалонных. У снежні 1943 г. яна была перадыслакавана ў мястэчка Малет, у жніўні 1944 г. у горад Меве (65 км на поўдзень ад Данцыга), а ў пачатку 1945 года, у сувязі з надыходам Чырвонай Арміі — у горад Бісмарк, дзе ў красавіку 1945 года была расфарміравана. Частка асабовага складу школы сышла ў горад Арэнбург (на р. Эльбе), а некаторыя агенты, пераапрануўшыся ў цывільнае адзенне, перайшлі на тэрыторыю, занятую савецкімі войскамі^[22]».

Апісанню дзейнасці школы «Сатурн» прысвечана мастацкае апавяданне І. С. Барысава ««Сатурн» на далоні», дзе прыводзяцца некаторыя дадатковыя падрабязнасці пра школу^[23]. Але форма апавядання не праводзіць мяжы паміж мастацкімі элементамі і гістарычнымі фактамі.

Пасля вайны Дом афіцэраў вярнуўся ў стары будынак. На працягу сваёй савецкай і постсавецкай гісторыі ён выкарыстоўваўся не толькі для правядзення афіцэрскіх сходаў і культурных мерапрыемстваў. Прыкладна ў 1967 г., згодна ўспамінаў журналіста газеты «Віцебскі кур’ер», які тады праходзіў тэрміновую службу ў Пячах, у Доме афіцэраў праводзіўся паказальны суд над 3-мя салдатамі-дэзерцірамі, на якім прысутнічалі некаторыя іх саслужыўцы і афіцэры^[24]. У 2011 г. будынак быў перададзены на баланс гарадскіх структур і стаў Печынскім домам культуры. Дом афіцэраў пераехаў на тэрыторыю казарм. На Печынскім доме культуры захаваліся сляды знаходжання і савецкіх, і нямецкіх ваенных^[25].

Школа № 7 г. Барысава[правіць | правіць зыходнік]

Школа № 7 г. Барысава таксама з’яўляецца старым будынкам — пабудавана ў 1936 г., — але значна мадэрнізаваным. На яе сайце гаворыцца, што да 1931 г. ўся тэрыторыя ваеннага гарадка Печы была лесам ля вёскі Печы^[26]. Школа была заснавана ў 1936 г. як вясковая школа і толькі праз многія дзясяцігоддзі стала гарадской СШ№ 7. У школе дзейнічае ваенна-патрыятычны клас (з 1996 г.) і тры музеі: музей гісторыі школы, музей 6-й Ровенскай дывізіі і музей дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва «Вытокі».

Выбітныя людзі школы[правіць | правіць зыходнік]

Адносіны да СШ № 7	Асоба
выкладала англійскую мову	паэтэса С. А. Сідарэнка
вучыліся	артысты Андрэй Галыгін і Аляксандр Веркуноў[27]

«Сябрына»[правіць | правіць зыходнік]

29 мая 1991 г. ў Пячах пачала дзейнічаць культурная арганізацыя «Сябрына», як аддзяленне Таварыства беларускай мовы імя Францыска Скарыны. «Сябрына» праводзіла адкрытыя сустрэчы ў 101 кабінеце СШ №7 апошнюю сераду кожнага месяца для вывучэння беларускай мовы, гісторыі і культуры^[28][29].

Газета «Печинские новости»[правіць | правіць зыходнік]

У 1990-91 гг. выйшлі тры нумары газеты «Печинские новости» (№1, серада 7 лістапада 1990 г; №2, чацвер 31 студзеня 1991 г і №3, чацвер 26 снежня 1991 г^[30].). Газета была рускамоўнай, выходзіла тыражом 1000 экз і складалася з чатырох старонак. Большасць артыкулаў былі ананімнымі. Пераважная тэматыка: праблема самакіравання гарадка Печы і службовых злоўжыванняў вышэйшага афіцэрскага саставу гарадка. Газета выдавалася на прынцыпах самаакупнасці і адсутнасць самаакупнасці магла стаць прычынай яе знікнення.

Камітэт грамадскага самакіравання гарадка Печы[правіць | правіць зыходнік]

Рух за стварэнне Камітэта грамадскага самакіравання гарадка (КГС) на чале з афіцэрам Юрыям Мамцавым заявіў пра сябе на старонках газеты «Печинские новости» 7 лістапада 1990 г^[31]. У канцы 1990 г. Камітэт быў зарэгістраваны. У пачатку лістапада 1990 г. у Доме Афіцэраў (цяпер гэта Печынскі дом культуры) ініцыятары КГС арганізавалі сустрэчу жыхароў гарадка з некалькімі народнымі дэпутатамі і старшынёй БЗВ М. Статкевічам. На сустрэчы спрабавалі падняць пытанне аб правядзенні рэферэндуму аб самакіраванні гарадка і заслухаць справаздачу дэпутата Мінаблсавета Ігнаценкі аб правядзенні партыйнай наменклатурай незаконнай прыватызацыі пэўнай маёмасці, але адзін з камандзіраў Печынскага гарнізона і дэпутат гарадскога савета Барысава Новік не далі гэта зрабіць^[32]. Пасля гэтай падзеі маёр М. Варанец, адзін з арганізатараў сустрэчы, удзельінк КГС і член БЗВ быў звольнены з Узброеных сіл СССР^[33].

Звесткі аб далейшай дзейнасці КГС у 1990-х гг. не захаваліся.

Галерэя[правіць | правіць зыходнік]

• Былы галоўны КПП ваеннага гарадка Печы.

• Стэла з зоркай у 2015 г. пасля перафарбоўкі.

• Бюст сяржанта Сярэбранікава. 2015 г. Печы. Барысаў.

• Унутраны від музея гісторыі школы. СШ №7 г.Барысава. 2014 г.

• Алея герояў Ровенскай дывізіі. Гарадок Печы. Барысаў. 2013 г.

• Помнік артылерыстам. Печы. 2013 г.

• Печынскі Дом культуры. Былы Дом афіцэраў. 2015 г.

• Жылы дом па вул. Сярэбрэнікава, пабудаваны ў 1935 г.

Зноскі

1. ↑ Борисовское кавалерийское училище // Сайт „РККА“
2. ↑ А. Тисецкий. Ликвидация по-борисовски (Блог Bramaby) Таксама апублікавана ў часопісе «Милиция Беларуси» май 2016 г., № 2 (62)
3. ↑ Ізноў у Печы па ўспаміны // Блог Андрэя Берастоўскага
4. ↑ „О БОЯХ-ПОЖАРИЩАХ, О ДРУЗЬЯХ-ТОВАРИЩАХ…“, Елена Романова // Белорусская военная газета — Во славу Родины, 14.01.2015, вып. № 5
5. ↑ Печы: гісторыя, ўспаміны і сучаснасць. Вандроўка з сынам // Блог Андрэя Берастоўскага
6. ↑ Печы: гісторыя, ўспаміны і сучаснасць. Вандроўка з сынам // Блог Андрэя Берастоўскага
7. ↑ [1]
8. ↑ [2]
9. ↑ Іншыя рэлігійныя аб’яднанні, якія маюць свае суполкі ў Пячах прадстаўлены Сведкамі Іеговы і Адвентыстамі 7-га дня.
10. ↑ РПГА «Беларускі хельсінкскі камітэт» — Барысаў: сустрэча з кандыдатамі на «закрытым» участку
11. ↑ Беларускі партызан — Чем напугал власти лозунг «Говори правду!»
12. ↑ Возмущенные жители военного городка: Чиновники решили превратить Печи в Лас-Вегас! // Сайт express.by
13. ↑ Лесоповал в Печах: «Тут, что-то, вероятно, нечистое…» Видео // Сайт express.by
14. ↑ Надежды борисовских вертикальщиков не оправдались // Сайт express.by<
15. ↑ Борисов город протестов (фото)// Сайт Govorim.by
16. ↑ «Хлопца зламалі ў казарме». У Пячах загінуў «срочнік» — сябры ўпэўнены, што ен стаў ахвярай дзедаўшчыны // Белсат
17. ↑ Что мы знаем о Печах, где погиб солдат Александр Коржич // TUT.BY
18. ↑ Катерина Борисевич «Ни один солдат не пришел и не пожаловался на дедовщину». СК рассказал о трагедии в Печах // TUT.BY
19. ↑ Печы: гісторыя, ўспаміны і сучаснасць. Вандроўка з сынам // Блог Андрэя Берастоўскага
20. ↑ Удзельнік УКантакце Пётр Пятроў аправяргаў сцвярджэнне Печынскага дома культуры пра тое, што «Сатурн» сапраўды быў у гэтым будынку і заявіў, што насамрэч там было толькі казіно, а сама школа знаходзілася ў казармах аўтабата на тэрыторыі АВЦ-72. Ён спасылаўся ў якасці доказа на фільмы «Путь в Сатурн» і «Сатурн ещё не виден». Гл.: Чат старонкі Печынскага дома культуры Укантакце.
21. ↑ Помощнику начальника центрального штаба партизанского движения майору госбезопасности тов. Формашеву (секретно) РГАСПИ. Ф. 69. ОП. 1. Д. 862. Л. 78-82 (Об.) цыт. па: Попов А. Ю. Диверсанты Сталина, приложение
22. ↑ Разведывательно-диверсионные школы фашистской Германии, Александр ОКОРОКОВ, доктор исторических наук // Чекист.ru
23. ↑ Борисов И. С. «Сатурн» на ладони: о разведке и разведчиках — Мн.: Беларусь, 1994—270 с., сс. 28, 68
24. ↑ Воинский призыв: за и против, тогда и теперь, Вл. Иванов // Витебский курьер 22.11.2015
25. ↑ Ізноў у Печы па ўспаміны // Блог Андрэя Берастоўскага
26. ↑ Наша школа // Афіцыйны сайт СШ № 7 г. Барысава
27. ↑ Згодна дадзеным музея гісторыі школы
28. ↑ «Сябрына» приглашает всех // Печинские новости 26.12.1991, № 3, с. 4
29. ↑ Газета «Печинские новости» // Блог Андрэя Берастоўскага
30. ↑ Гэтыя нумары знаходзяцца ў сховішчы НБРБ. Гл. таксама: Газета «Печинские новости» // Блог Андрэя Берастоўскага
31. ↑ Ю. Мамцев. Успех в общих усилиях // Печинские новости 7.11.1990, № 1, с. 1
32. ↑ М. Воронец. А слушать все-таки придется // Печинские новости 26.12.1991, № 3, с. 1
33. ↑ Знакомьтесь, майор Воронец // Печинские новости 26.12.1991, № 3, с. 2

Інфармацыйныя рэсурсы[правіць | правіць зыходнік]

Даследаванні, мастацкая літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Карты, фотаграфіі і ўспаміны[правіць | правіць зыходнік]

Старонкі і групы ў сацыяльных сетках, якія маюць дачыненне да Пячэй[правіць | правіць зыходнік]

Лӱммут — Википедий

Йылмылончыш шанчыште лӱ́ммут — настам ончыктышо ойлымаш ужаш. Лӱммут кӧ? але мо? йодышлан вашмутым пуа.

• Лӱммут чот, вочмык да лица дене вашталтеш.
• Ойлончыште лӱммут чыла йыжыҥат лийын кертеш.

Обращений семын каласалтше лӱммут ойлончо йыжыҥ ок лий.

Кӧ? йодышлан вашмутым айдемым ончыктышо лӱммут-влак веле пуат. Мутлан: ко? — ӱдыр, рвезе, туныктышо, колызо, гармоньчо, йылмызе. Моло лӱммут, чонанжат, чондымыжат, мо? йодышлан вашмутым пуа, мутлан: мо? — ушкал, имне, кол, куэр, шопкер.

Чонан лӱммут-влак куд вочмык дене веле вашталтыт, мутлан: И. ава, Р. аван, Д. авалан, В. авам, Ср. авала, Совм. аваге. Чондымо лӱммут-влак чыла вочмыкышто каласалтыт: И. вуй, Р. вуйын, Д. вуйлан, В. выйым, Ср. вуйла, Совм. вуйге, М. вуйышто, Н. вуйыш(ко), О. вуеш.

Икгай наста-влаклан пуымо лӱмым нарицательный лӱммут маныт, мутлан: ер, газет, ял, эл, эҥер.

Посна насталан пуымо лӱмым собственный лӱммут маныт, мутлан: Таир ер, «Ямде лий» газет, Учимсола, Марий Эл, Юл.

Собственный лӱммут-влак улыт:

1. еҥын лӱмжӧ, ачалӱмжӧ, тукымлӱмжӧ: Сергей Григорьевич Чавайн, Шемер Микуш, Мичу, Кориш;
2. вольык да янлык лӱм: Ошеч, Олач, Олас, Шемеч, Ошвуй;
3. вершӧр лӱм: Россий, Урал, Элнет, Карман курык, Ялчык, Кичиер, Йошкар-Ола;
4. газет, кнага, журнал лӱм: «Кугарня», «Ончыко», «Элнет», «Эреҥер», «Маска вынем»;
5. сӱрет, кинофильм, спектакль лӱм: «Онар», «Салика», «Морко сем»;
6. тӧнеж ден ыштыквер лӱм: Марий кугыжаныш университет;
7. орден да медаль лӱм: «Сорла да чӧгыт» шӧртньӧ медаль;

Собственный лӱммутым кугу йӱкпале дене тӱҥалын возат. Кнага, журнал, газет, сӱрет, кинофильм, спектакль, завод, фабрик да южо моло собственный лӱммут кугу йӱкпале дене тӱҥалын возалтыт да кавычкеш налалтыт, мутлан: «Шӧртньӧ падыраш» повесть, «Пачемыш» журнал, «Морко мланде» газет, «Мӱкш отар» спектакль.

Лӱммутын кок чотшо уло: шкет да шуко. Шуко лӱммутым кок чотыштат каласаш лиеш: ял — ял-влак, урем — урем-шамыч, ава — авамыт, пасу — пасулаште.

Лӱммутын чотшо гыч наста мыняр улмым пален налына. Шкет чот ик настам каласен пуа. Шуко чот икте деч шуко икгай наста улмым ончыкта.

Лӱммутын шуко чот сынжым ышташ -влак, -шамыч, -мыт, -ла супикс-влак кучылталтыт.

Юмо лӱммутым шкетй чотышто веле каласаш лиеш. Тыгай улыт, мутлан:

1. эмен лӱм: вӱд, шӧр, шӱр, лем, ӱй, мӱй;
2. действий лӱм: лудмаш, тунеммаш, серымаш;
3. пӱртӱс лӱм: лум, поран, теле, йӱр;
4. металл лӱм: ший, шӧртньӧ, той, вулно.

Шотлымо чотмут почеш, тыгак шуко, шагал, ятыр, икмыняр шомак почеш шогышо лӱммут шкет чотышто возалтеш, мутлан: Урем дене кок еҥ кая. Погынымашке ятыр еҥ толын.

Нине, нуно олмештышмут почеш шогышо лӱммут шуко чотышто лиеш, мутлан: Нине олмапу-влак кугу йӱштымат чытат. Нуно ял-влак уэш кушкаш тӱҥалыныт.

Лӱммут чот да вочмык дене вашталтме семынак лица денат вашталт кертеш. Лица настан кӧн але мон улмыжым палаш полша. Тидым лица супикс-влак каласен пуат.

Лӱммутын кок чотысо кум лицаже уло (а лица сынже — кудыт), мутлан:

	Ед. ч.	Мн. ч.
1.	йолташем	йолташна
2.	йолташет	йолташда
3.	йолташыже	йолташышт

Лӱммутын икымше лицаже ойлышо еҥын настажым ончыкта: мыйын кнагам, мемнан кнага.

Лӱммутын кокымшо лицаже, ойлышо еҥ кӧ дене кутыра, тудын настажым ончыкта: тыйын пӧртет, тендан пӧртда.

Лӱммутын кумшо лицаже, кӧ але мо нерген ойлат, тудын насташтым ончыкта: тудын аваже, нунын авашт, колхозын пасужо, пушеҥгын лышташыже.

Лӱммутыш лица супикс ешаралтеш гын, лӱммутым мыйын, тыйын, тудын, мемнан, тендан, нунын олмештышмут-влак деч поснат ойлаш лиеш, мутлан: тыйын ачат — ачат, нунын пакчашт — пакчашт.

Лица супиксан лӱммутым возен моштымаш[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Лица	Й, л, м, н, ҥ, р дене пытыше лӱммут	Ш дене пытыше лӱммут	Моло соҥйӱк дене пытыше лӱммут
Единственный чот
1.	-ем (оҥ-ем)	-ем (уш-ем)	-ем (кид-ем)
2.	-ет (оҥ-ет)	-ет (уш-ет)	-ет (кид-ет)
3.	-же (-жо, -жӧ) (оҥ-жо)	-ыже (-ыжо, -ыжӧ) (уш-ыжо)	-ше (-шо, -шӧ) (кид-ше)
Множественный чот
1.	-на (оҥ-на)	-на (уш-на)	-на (кид-на)
2.	-да (оҥ-да)	-да (уш-да)	-да (кид-да)
3.	-ышт (оҥ-ышт)	-ышт (уш-ышт)	-ышт (кид-ышт)

Лица	Пералтышан йоҥйӱк дене пытыше лӱммут	Пералтышдыме йоҥйӱк мучашан лӱммут	Шольо, эрге, чӱчӱ
Единственный чот
1.	-м, -эм (ача-м, пасу-эм)	-ем (корн-ем)	шольы-м
2.	-т, -эт (ача-т, пасу-эт)	-ет (корн-ет)	шольы-ч
3.	-же, -жо, -жӧ (ача-же, пасу-жо)	-же, -жо, -жӧ (корны-жо)	шольы-жо
Множественный чот
1.	-на (ача-на, пасу-на)	-на (корны-на)	шольы-на
2.	-да (ача-да, пасу-да)	-да (корны-да)	шольы-да
3.	-шт (ача-шт, пасу-шт)	-шт (корны-шт)	шольы-шт

Шкет чот икымше да кокымшо лицаштыже возалтыт:

1. -м, -т — пералтышан а, е, э йоҥйӱк дене пытыше мутлаште: ава-м, шокте-т, куэ-т.
2. -эм, -эт — пералтышан моло йоҥйӱк дене пытыше мутлаште: посто-эм, посто-эт, кӱтӱ-эм, кӱтӱ-эт, Вачи-эм, Вачи-эт.

Пералтышдыме йоҥйӱк мучашан лӱммутым шкет чотысо икымше ден кокымшо лицаште каласыме годым пералтышдыме йӱк лектын возеш: корн-ем, корн-ет, имн-ет, печ-ет.

Шкет чотын кумшо лицаштыже да шуко чотын кум лицаштыжат пералтышдыме йоҥйӱк ы йӱкыш савырна: пече — печы-же, печы-на, печы-да, печы-шт.

Родо-тукымым ончыктышо южо лӱммут (шольо, чӱчӱ, чӱчӱньӧ, шешке, веҥе, оньо) шкет чотын кокымшо лицаштыже -ч супиксым налеш, мутлан: эргы-ч, шольы-ч, чӱчӱ-ч, чӱчӱньы-ч, веҥы-ч, шешкы-ч, оньы-ч.

Ик мутвожан лӱммутым тӱҥ лӱммут маныт, мутлан: ола, ял, пӧрт, вуй, кид.

Вес шомак гыч ышталтше лӱммутат шагал огыл. Нуно кум йӧн дене ышталтыт:

1. муттӱҥыш супиксым ешарыме дене: кӱтӱ — кӱтӱчӧ; пеледаш — пеледыш, пеледмаш; петыраш — петыртыш;
2. мут-влакым ушымо дене: кугу+корно — кугорно, изи+тер — издер;
3. мут-влакым мужырын каласыме дене: ача, ава — ача-ава; шӱм, чон — шӱм-чон.

Пытартыш кок йӧн дене йыгыр лӱммут-влак ышталтыт.

Супикс дене ышталтше лӱммут-влак[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Ойлымаш ужаш	Супикс	Мутлан
лӱммут глагол лӱммут	-зе (-зо, -зӧ, -ызо) -че (-чо, -чӧ)	пашазе, шӱвырзӧ, кутырызо, колызо пашаче, гармоньчо, кӱтӱчӧ
глагол	-маш, -ымаш -ыш -тыш -ем	лудмаш, шинчымаш, погынымаш модыш, лектыш, лӱдыктыш ончалтыш, ешартыш, пӱтыртыш корем, илем, йӱлем
лӱммут палымут наречий	-лык	шинчалык, нерлык, поянлык, рвезылык, чолгалык, ончыкылык
лӱммут	-ер (-эр)	кожер, куэр (куэ гыч)

Ида мондо! Шинчымаш, погынымаш да тыгаяк чыла моло шомакыште -маш супикс ончылсо ы йӱкпале лӱммутын 2-шо спряжениян глагол гыч ышталтмыжым палдара.

Йыгыр лӱммут-влак[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Кок але кум шомакым иктыш ушен але мужырын каласен иштыме лӱммутым йыгыр лӱммут маныт, мутлан: кандывуй, кугырӱдывондо, иза-шольо, уш-акыл.

Мут-влакым ушымо дене лийше йыгыр лӱммут	Мужыран йыгыр лӱммут
Ик але кок ужашыжат тошто ыҥжым йомдарен але вашталтен: вӱдшор, изарня, кидвурго, кечыйол Шудым, пеледышым, поҥгым, вондерым, парням ончыктышо: арымшудо, кандывуй, пундыштӱҥвоҥго, поланвондо, кугыварня Термин семын кучылталтше да посна возымо годым ыҥжым вашталтыше: кугыеҥ, издер, урвоч Иге, лу, коля, шӱдыр, ушмен шомак дене лийше: маскаиге, пириге, сӧснаиге, шӱргылу, пасуголя, вӱдколя, шоктешӱдыр, йошкарушмен	ача-ава туп-ваче уржа-сорла кид-йол ӱй-торык шӱм-чон
пырля возалтеш	кореш гоч возалтеш

• Марий йылме. Теорий. 5-9 класслан учебник. З.В. Учаев. 1993, Марий кнага савыктыш.

Доменная печ — Вікіпедыя

Доменная печ, домна, гісэрневая печ — вялікая металургічная, вертыкальна размешчаная печ шахтнага тыпу для выплаўлення чыгуну, ферасплаваў з жалезаруднай сыравіны. Першыя доменныя печы з’явіліся ў Еўропе ў сяр. 14 ст., у Расіі — каля 1630 году.

Слова домна паходзіць ад ст.-слав.: дъмѫ, дѫти — дзьмуць, і рус.: дъмьница, домница^[1]. На іншых мовах: англ.: blast furnace — дуццевая печ, ням.: Hochofen — высокая печ, фр.: haut fourneau — высокая печ. Пры гэтым, ёсць карэннае адрозненне ў значэнні слоў домніца і доменная печ — з домніцаў атрымлівалі (у выглядзе кавалкаў або крыц) штукі адноўленага сырадутнага (ад слова «сырое», т.б. непадагрэтае дуццё) жалеза, а ў доменнай печы — вадкі чыгун, таксама збіраецца вада якая сцякае з металу і ўтвараецца металічная вада і дамешкамі кальцыю.

Доменная печ уяўляе сабой будынак вышынёй да 35 м, вышыня абмяжоўваецца трываласцю коксу, на якім трымаецца ўвесь слуп шыхтавых матэрыялаў. Загрузка шыхты ажыццяўляецца зверху, праз тыпавую загрузачную прыладу, якая адначасова з’яўляецца і газавай засаўкай доменнай печы. У домне аднаўляюць багатую жалезную руду (цяпер (2009) запасы багатай жалезнай руды захаваліся толькі ў Аўстраліі і Бразіліі), агламерат або акатышы. Часам у якасці руднай сыравіны выкарыстоўваюць брыкеты.

Схема доменнай вытворчасці

1: жалезная руда + вапняк
2: кокс
3: стужка канвеера
4: калошнік з апаратам, якія прадухіляюць сыход даменнага газу ў атмасферу
5: пласт коксу
6: пласты вапняка, аксіду жалеза, руды
7: гарачае паветра (з тэмпературай каля 1200 °C)
8: дзындра
9:вадкі пераробны чыгун

10: шлакавы коўш
11: чыгунавоз
12: цыклон для ачысткі даменнага газу ад пылу перад спальваннем яго ў рэгенератарах 13

13: рэгенератары (кауперы)
14: дымавая труба
15: падача паветра ў рэгенератары (кауперы)
16: парашок вугалю
17: коксовая печ
18: рэзервуар для коксу
19: газаадвод для гарачага калошнікавага газу

Доменная печ складаецца з пяці канструктыўных элементаў: верхняй цыліндрычнай часткі — калошніка, неабходнага для загрузкі і эфектыўнага размеркавання шыхты у печы; самай вялікі па вышыні канічнай часткі, якая пашыраецца — шахты, у якой адбываюцца працэсы нагрэву матэрыялаў і ўзнаўленні жалеза з аксідаў; самай шырокай цыліндрычнай часткі — распару, у якім адбываюцца працэсы размякчэння і плаўлення адноўленага жалеза; канічнай часткі, якая завужаецца — заплечыкаў, дзе ўтвараецца аднаўленчы газ — монааксід вуглярода; цыліндрычнай часткі — горану, служачага для скаплення вадкіх прадуктаў доменнага працэсу — чыгуну і шлаку.

У верхняй частцы горана размяшчаюцца фурмы — адтуліны для падачы нагрэтага да высокай тэмпературы дуцця — сціснутага паветраа, узбагачанага кіслародам і вуглевадародным палівам.

На ўзроўні фурмаў развіваецца тэмпература каля 2000 °C. Вышэй тэмпература зніжаецца, і каля калошнікаў даходзіць каля 270 °C. Такім чынам у печы на рознай вышыні ўсталёўваецца розная тэмпература, дзякуючы чаму працякаюць розныя хімічныя працэсы пераходу руды ў метал.

У верхняй частцы горана, дзе прыток кіслароду досыць вялікі, кокс згарае, утвараючы дыяксід вуглярода і вылучаючы вялікую колькасці цеплыні.

C+O{\displaystyle C+O}_{2{\displaystyle 2}}=CO{\displaystyle =CO}_{2{\displaystyle 2}}+Q{\displaystyle +Q}

Дыяксід вуглярода, пакідаючы зону, узбагачаную кіслародам, уступае ў рэакцыю з коксам і ўтварае монааксід вугляроду — галоўны аднаўляльнік доменнага працэсу.

CO{\displaystyle CO}_{2{\displaystyle 2}}+C=2CO{\displaystyle +C=2CO}

Паднімаючыся ўверх монааксід вугляроду ўзаемадзейнічае з аксідамі жалеза, адымаючы ў іх кісларод і аднаўляючы да металу:

Fe{\displaystyle Fe}_{2{\displaystyle 2}}O{\displaystyle O}_{3{\displaystyle 3}}+3CO=2Fe+3CO{\displaystyle +3CO=2Fe+3CO}_{2{\displaystyle 2}}

Атрыманае ў выніку рэакцыі жалеза кроплямі сцякае па распаленым коксу ўніз, насычаючыся вугляродам, у выніку чаго атрымліваецца сплаў, які ўтрымоўвае 2,14 — 6,67 % вугляроду. Такі сплаў завецца чыгуном. Апроч вугляроду ў яго ўваходзяць невялікая доля крэмнію і марганцу. У колькасці дзесятых доляў адсотка ў склад чыгуну ўваходзяць таксама шкодныя прымешкі — сера і фосфар. Апроч чыгуну ў горане ўтвараецца і скапляецца шлак, у якім збіраюцца ўсе шкодныя прымешкі.

Раней, шлак выпускаўся праз асобную шлаковую лётку. Цяпер і чыгун, і шлак выпускаюць праз чыгунную лётку адначасова. Падзел чыгуну і шлаку адбываецца ўжо па-за доменнай печчу — у жолабе, пры дапамозе падзеляльнай пліты. Аддзелены ад шлаку чыгун зліваецца ў чугунавозныя каўшы і вывозіцца ў сталеплавільны цэх.

Зноскі

• Толковый металлургический словарь. Основные термины / Под ред. В. И. Куманина. — М.: Рус. яз., 1989. — 446 с. — ISBN 5-200-00797-6.
• Ефименко Г. Г., Гиммельфарб А. А., Левченко В. Е. Металлургия чугуна. — Киев.:Выща школа, 1988. — 352 с.
• Ферсман А. Е. Занимательная геохимия. — М.: Детгиз, 1954. — 486 с.

Пећка патријаршија — Википедија, слободна енциклопедија

Пећка патријаршија је историјски назив за Српску православну цркву са сједиштем у Пећи у периоду од 1346. до 1463, а затим поновно од 1557. до 1766. године.

Свети Сава је 1219. године установио прву аутокефалну архиепископију у српским земљама. То је била средњовековна Српска архиепископија, која се у историји назива Жичком, односно Пећком или Жичко-пећком архиепископијом. Цар Стефан Душан је раширио њене границе и подигао јој углед уздигавши је 1346. године на степен патријаршије. Тада је српски архиепископ Јоаникије II проглашен за првог српског патријарха са престолом у Пећи.

Несрећне политичке природе су учиниле је српска црква послије пада Смедерева (1459) дошла под власт Охридске архиепископије. Тек послије сто година браћа Соколовићи, Мехмед-паша Соколовић и Макарије Соколовић, успјели су да обнове самосталну Пећку патријаршију. Тада су први пут готово сви православни Срби дошли под једну заједничку црквену власт. Султан Мехмед II сменио је бившег архиепископа Доротеја и уместо њега је поставио ранијег цариградског патријарха Марка. Доротеј, према једном запису из 1466. године, обилазећи своју област, био је свратио у Кратово и затражио да му се препише један законик за Охридску цркву српским језиком, јер је имао само текст на грчком језику. Кратово је раније било у власништву Србије и раније је припадао Пећкој Патријаршији. Данас, колико се ствари могу пратити, Српска црква је радила потпуно у традицији Светог Саве и није имала никаквих сметњи, упркос Турцима. На Косову 1530.-те је била «у сваком селу црква и свећеник». У то време, до половине XVI века, у нашим земљама је подигнуто више црква и манастира, а од знатнијих из тог времена датира Требињски манастир. Неколико царских фермана је изричито наредило да се постојећи манастири не дирају. Српске црквене старешине тог времена, су ишле чак тако далеко да су од њихових свештених лица и црквених добара тражиле извесне приходе. Католици су се, са правом, бунили и тражили заштиту на највишим местима. Заслуге за обновљење Пећке патријаршије се могу приписати тројици везира Србина: Рустем-паши Опуковићу, Али-паши Семизу и Мехмед-паши Соколовићу. За дело српског народног уједињења обновљена Пећка патријаршија је учинила највише. Она је прихватила вођство у народу кад другог вођства није било.

Међутим, устанци и сеобе Срба из Османског царства крајем 17. и током 18. века веома су ослабиле српску цркву и уздрмале самосталност Пећке патријаршије. Патријаршија је пала у дугове, а такву ситуацију су дочекали Грци и 1776. године помоћу Турака коначно су укинули самосталност старе српске цркве у Османском царству. Цариградска патријаршија присвојила је тада себи власт над Србима у Османском царству и њени фанариоти су од тада били српски епископи. Међутим, готово у исто доба, почело је и организовање нових самосталних српских црквених области у Хабзбуршкој монархији. Дио Срба је тада живио на области Карловачке митрополије, дио на територији грчке митрополије у Венецији, дио на територији Цариградске патријаршије, док су зетски митрополити некада били повезани са Карловачком митрополијом, а некада са Русијом.

Обнова Пећке патријаршије[уреди]

До данас историја није неоспорно потврдила шта је било са Српском патријаршијом после смрти патријарха Арсенија II, који је био патријарх 1459. године. Зна се да Срби после њега нису имали другог патријарха. Нема историјских артефакта да ли су Турци тада одстранили патријарха или укинули Патријаршију. Чињеница да патријарха није било довела је до значајних и дугорочних поремећаја у цркви који су ескалирали двадесетих година XVI века.

Охридска архиепископија имала је намеру да преузме врховну власт над Српском црквом. Српска црквена лица нису била задовољна охридском црквеном управом. Око 1528. године јавио се и отворен покрет против. Постоји мишљење да је стварна власт Охридске цркве уведена мало пре тога, и то сарадњом потурченог Грка Ибрахим-паше, који је 1523. године постао велики везир. Исто тако је могуће да је до сукоба дошло извесним мерама новог охридског архиепископа Прохора. Кад су српски епископи одбили да извршавају његове наредбе, Прохор је 1528/29. сазвао Црквени сабор у Охриду, који је осудио ту појаву и тражио ред у цркви.

Павле[уреди]

На чело српске опозиције (световне и духовне) ставио се српски епископ Павле. То је био активан и изузетно енергичан човек који није зазирао ни од агресивних метода борбе. Са неколико епископских истомишљеника, он је 1530. године прогласио отцепљење Српске од Охридске цркве и узео врховну власт у своје руке. Прохор се обратио свој четворици васељенских патријарха и они су у септембру 1531. заједничким актом осудили Павлов поступак. После тога сазван је у Охриду нови Црквени сабор, који је 13. марта 1532. донео закључке са драстичним последицама. Павле је био искључен из цркве, а са њим сви епископи и свештеници које је он рукоположио. Павле је наставио борбу још љуће и проглашава се за патријарха српског. Некако му је пао у руке и сам Прохор, па га је, са неким од непријатељских епискипа, затворио. Јасно је да је Павле за своје тако силовите намере морао имати моћне помагаче. Из црквених оптужби види се да је имао неких веза са Портом и да су му турске власти у извесној мери излазиле у сусрет. Архиепископ Прохор спасао се некако из тамнице, па је отишао у Цариград и поднео тужбу султану. Султан је наредио да се Прохору врати врховни положај у Охриду и да сабор Охридске цркве донесе одлуке о даљем раду. И цариградски патријарх био је на његовој страни. На овом Охридском сабору Павле је био осуђен и коначно искључен из цркве са три епископа – кратовским и зворничким. Тај трећи сабор одржан је 1541. године. У Охриду после Прохорове смрти за архиепископа је изабран рашки митрополит Симеон, али је после неколико месеци морао одустати, јер су Грци хтели свог човека на овој позицији.^[4][5]

Допринос Мехмед-паше Соколовића[уреди]

Макарије, брат Мехмед-паше Соколовића, припадао је кругу незадовољне српске јерархије. На Порти су тада 1555. године билa три Србина везира: Рустем-паша Опуковић, Али-паша Семиз и Мехмед-паша Соколовић. Сва тројица су пре била за Србе него за Грке, и сва тројица су настављала општу линију турске политике; Србе придобити као државни елемент и раји учинити живот што сношљивијим. Њима се приписује, а и Соколовићу у првом реду, што је Сулејман Величанствени 1557. године обновио српску Пећку патријаршију.

Заслуге Пећке патријаршије[уреди]

За српско народно уједињење најзаслужнија је обновљена Пећка патријаршија. Уместо властеле, која је, и кад је била најбоља, ипак примарно гледала личне интересе, свештенство је било поузданији вођа. Пећкој патријаршији је било прече да култом народне прошлости и проповедањем народне и верске солидарности чува српске редове од исламизације, него да прати захукталу верску борбу на западу. ^[4][5]

Епархије (1346—1463)[уреди]

Приликом проглашења Српске патријаршије, свим дотадашњим српским епископима додељени су почасни наслови митрополита. Током 14. и 15. века, Српска патријаршија је имала преко 20 епархија. Њихов укупан број се током времена повећавао или смањивао, поготово у време турске најезде када су многе епархије тешко пострадале.

• Архиепископска, односно патријаршијска епархија у Пећи
• Београдска епархија, позната и као Мачванска
• Браничевска епархија, позната и као Смедеревска
• Будимљанска епархија
• Велбуждска епархија, позната и као Бањска
• Дабарска епархија у доњем Полимљу
• Дебарска епархија у области Црног Дрима
• Драмска епархија (српска средином 14. века)
• Зетска епархија
• Злетовска епархија, позната и као Лесновска
• Моравичка епархија, позната и као Градачка
• Липљанска епархија, позната и као Грачаничка, односно Новобрдска
• Мелничка епархија (српска средином 14. века)
• Нишка епархија
• Полошка епархија, позната и као Тетовска
• Призренска епархија
• Рашка епархија
• Серска епархија (српска средином 14. века)
• Скопска епархија, позната и као првопрестолна митрополија
• Струмичка епархија
• Топличка епархија, позната и као Белоцркванска
• Хвостанска епархија
• Хумска епархија, позната и као Лимска, односно Херцеговачка

Средином 14. века, под врховно духовно старешинство Српске патријаршије потпадала је привремено и Охридска архиепископија са њеним преосталим епархијама. Такође, под врховну духовну власт Српске патријаршије су за време владавине цара Стефана Душана привремено потпадале и епархије у областима егејске Македоније, Тесалије, Епира, Акарнаније и Етолије.

Епархије (1557—1766)[уреди]

Приликом обнове Српске патријаршије (1557) извршено је њено разграничење са Охридском архиепископијом и Цариградском патријаршијом. Током 16. и 17. века, подручје Српске патријаршије се знатно проширило према западу («Западне стране») и северу («Северне стране») што је довело до оснивања нових епархија. У време најширег опсега, обновљена Српска патријаршија је имала чак око 40 епархија.

Српска православна црква[уреди]

Из старе српске цркве одвојиле су се и развиле самосталне и самоуправне црквене области. То одвајање је почело крајем 17. вијека када је османска моћ почела опадати и велики дио Срба дошао под власт аустријских владалаца. Тако је, силом политичких природа, за Србе у Хабзбуршкој монархији основана прво самоуправна, а доцније и потпуно самостална Митрополија карловачка. Са укидањем Пећке патријаршије (1766), образована је за Црну Гору самостална Митрополија цетињска. Ослобађањем Србије од Турака током 19. вијека дошло се испрва до самоуправне, доцније и до потпуно самосталне Митрополије београдске. Обје ове митрополије готово су удвостручене 1912. и 1913. године присаједињавањем Старе Србије тадашњим краљевинама — Србији и Црној Гори.

Од почетка 19. вијека развија се и српска црква у Далмацији која од 1867, и опет силом политичких природа, постаје саставни дио Митрополије буковинско-далматинске. А од 1880. постоји самоуправна, готово самостална, Православна српска црква у Босни и Херцеговини којој је цариградски патријарх формално био врховни духовни поглавар. Напосљетку, и у Америци је постојала слабо организована српска црква под врховном влашћу руског америчког архиепископа.

Одмах послије ослобођења и уједињена у Краљевину Срба, Хрвата и Словенаца прогласили су српски архијереји и уједињење свих српских обласних цркава у једну српску цркву, која је 30. августа 1920, на дан прославе свих српских светитеља, проглашена Српском патријаршијом.

Литература[уреди]

• Грујић, Радослав (1920). Православна српска црква. Београд: Издавачка књижарница Геце Кона. 
• Зиројевић, Олга (1984). Цркве и манастири на подручју Пећке патријаршије до 1683. године. Београд: Историјски институт, Народна књига. 
• Калић, Јованка (1967). Београд у средњем веку. Београд: Српска књижевна задруга. 
• Поповић, Јелена Р. (2014). „Положај Српске Православне Цркве у последњим деценијама српске Деспотовине” (PDF). Богословље: Часопис Православног богословског факултета у Београду. 73 (1): 151—160. 
• Поповић, Радомир В. (1997). Српска црква у историји (1. изд.). Србиње: Хиландарски фонд. 
• Поповић, Радомир В. (1989). „Црквенополитичке прилике у Србији пред Косовску битку 1389. године” (PDF). Богословље: Орган Православног богословског факултета у Београду. 47 (1-2): 10—21. 
• Пузовић, Предраг (1997). Прилози за историју Српске православне цркве. 1. Ниш: Византијско огледало. 
• Пузовић, Предраг (2000). Српска православна црква: Прилози за историју. 2. Београд: Хиландарски фонд при Богословском факултету СПЦ. 
• Пузовић, Предраг (2000). Кратка историја Српске православне цркве (1219-2000). Крагујевац: Каленић. 
• Пузовић, Предраг (2006). Прилози за историју СПЦ. 3. Фоча: Православни богословски факултет «Св. Василије Острошки». 
• Пузовић, Предраг (2010). Српска патријаршија: Историја Српске православне цркве. Нови Сад: Православна реч. 
• Пузовић, Предраг (2014). Прилози за историју Српске православне цркве. 4. Београд: Православни богословски факултет, Институт за теолошка истраживања. 
• Самарџић, Радован (1986). „Српска црква у Турском Царству 1690-1766”. Историја српског народа. књ. 4, св. 1. Београд: Српска књижевна задруга. стр. 531—552. 
• Самарџић, Радован (1993). „Српска православна црква у XVI и XVII веку”. Историја српског народа. књ. 3, св. 2. Београд: Српска књижевна задруга. стр. 5—102. 
• Слијепчевић, Ђоко М. (1933). „Пајсије, архиепископ пећски и патријарх српски као јерарх и књижевни радник” (PDF). Богословље. 8 (2): 123—144. 
• Слијепчевић, Ђоко М. (1933). „Пајсије, архиепископ пећски и патријарх српски као јерарх и књижевни радник” (PDF). Богословље. 8 (3): 241—283. 
• Слијепчевић, Ђоко М. (1938). „Укидање Пећке патријаршије 1766” (PDF). Богословље. 13: 250—307. 
• Слијепчевић, Ђоко М. (1962). Историја Српске православне цркве. књ. 1. Минхен: Искра. 
• Sotirović, Vladislav B. (2011). „The Serbian Patriarchate of Peć in the Ottoman Empire: The First Phase (1557-94)” (PDF). Serbian Studies: Journal of the North American Society for Serbian Studies. 25 (2): 143—169. 
• Тричковић, Радмила (1994). „Српски патријарх Калиник I: Друга обнова Пећке патријаршије”. Историјски часопис (39: 1992): 87—118. 
• Ћирковић, Сима (1995). Срби у средњем веку. Београд: Идеа. 
• Ћирковић, Сима (2004). Срби међу европским народима. Београд: Equilibrium. 
• Шулетић, Небојша С. (2011). „Берат патријарха Калиника I” (PDF). Зборник Матице српске за историју. 83: 97—104.